مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) تنها یک مدل سه‌بعدی نیست؛ بلکه یک فرآیند جامع است که در طول چرخه‌ی عمر پروژه به سازماندهی اطلاعات، تصمیم‌گیری بهتر و همکاری مؤثر کمک می‌کند. در پروژه‌های مبتنی بر BIM، فازهای کاری به طور دقیق مشخص شده‌اند تا همه‌ی ذینفعان بتوانند از ابتدا تا انتها با یک نقشه‌ی راه روشن حرکت کنند.
۱. فاز برنامه‌ریزی (Planning Phase)
در این مرحله:
نیازهای پروژه مشخص می‌شود.
الزامات BIM (مانند اهداف استفاده از مدل، میزان جزئیات، استانداردها و پروتکل‌ها) تعیین می‌شود.
برنامه‌ی اجرایی BIM یا BEP (BIM Execution Plan) تهیه می‌شود.
هدف این فاز: تعریف دقیق اینکه چگونه از BIM در پروژه استفاده خواهد شد.
۲. فاز طراحی (Design Phase)
شامل سه بخش است:
طراحی مفهومی (Conceptual Design): ایده‌های کلی و حجم‌های اولیه طراحی می‌شوند.
طراحی شماتیک (Schematic Design): روابط فضایی، سیستم‌های اصلی و طرح‌های اولیه مدل‌سازی می‌شوند.
طراحی تفصیلی (Detailed Design): مدل با دقت بالا ساخته شده و جزئیات معماری، سازه‌ای و تاسیساتی به آن اضافه می‌شود.
در این فاز سطوح LOD (Level of Development) افزایش می‌یابد.
۳. فاز پیش‌ساخت (Pre-Construction Phase)
در این مرحله:
مدل‌های هماهنگ‌شده بین تیم‌های مختلف ایجاد می‌شود (Coordination Models).
برخوردهای احتمالی (Clashes) شناسایی و رفع می‌شوند (Clash Detection).
برنامه‌ریزی ساخت، زمان‌بندی (4D BIM)، و برآورد هزینه (5D BIM) انجام می‌شود.
۴. فاز ساخت (Construction Phase)
مدل BIM به عنوان مرجع اصلی در کارگاه استفاده می‌شود:
مدیریت ساخت (Construction Management) با استفاده از مدل BIM انجام می‌شود.
تغییرات در پروژه مستقیماً در مدل به‌روزرسانی می‌شود.
پیشرفت پروژه با کمک مدل بررسی و مستندسازی می‌شود.
۵. فاز تحویل و بهره‌برداری (Handover and Operation Phase)
پس از اتمام ساخت:
مدل نهایی As-Built که وضعیت واقعی پروژه را نشان می‌دهد، تحویل داده می‌شود.
اطلاعات دارایی (Asset Data) برای مدیریت و نگهداری ساختمان به کارفرما داده می‌شود (6D BIM).
در این فاز مدل BIM به ابزاری برای مدیریت تسهیلات (Facility Management) تبدیل می‌شود.
جمع‌بندی
مدیریت پروژه‌های مبتنی بر BIM با ساختار مرحله‌ای و دقیق خود باعث بهبود کیفیت، کاهش خطاها و ارتقاء همکاری بین تیم‌ها می‌شود. هر فاز کاری، نقش ویژه‌ای در تکمیل موفق پروژه ایفا می‌کند؛ از تعریف نیازها در مرحله‌ی برنامه‌ریزی، تا ایجاد مدل‌های دقیق در طراحی، هماهنگی و برنامه‌ریزی در پیش‌ساخت، اجرای بی‌نقص در ساخت، و در نهایت بهره‌برداری هوشمندانه در فاز تحویل.
استفاده‌ی مؤثر از این فازها، موفقیت پروژه‌های ساختمانی در دنیای امروز را تضمین می‌کند.