مسجد نصیرالملک که به “مسجد صورتی” نیز شهرت دارد، یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین مساجد ایران است که در شهر شیراز قرار دارد. این شاهکار معماری در دوران قاجار ساخته شده و به دلیل شیشه‌های رنگی خارق‌العاده، کاشی‌کاری‌های ظریف و بازی شگفت‌انگیز نور و رنگ شهرت جهانی یافته است. این مسجد نمادی از هنر و معماری اسلامی-ایرانی محسوب می‌شود و گردشگران بسیاری را از سراسر دنیا جذب می‌کند.
تاریخچه و طراحی برج آزادی
ساخت این مسجد بین سال‌های ۱۲۵۵ تا ۱۲۶۷ شمسی (۱۸۷۶ تا ۱۸۸۸ میلادی) به دستور میرزا حسن‌علی نصیرالملک، یکی از اشراف‌زادگان دوران قاجار، انجام شد. معمار این بنای باشکوه محمدحسن معمار بود که در طراحی آن، عناصر سنتی معماری ایرانی را با جزئیات هنری نوآورانه ترکیب کرد.
برخلاف بسیاری از مساجد ایران که کاشی‌کاری‌های آبی دارند، مسجد نصیرالملک به دلیل رنگ صورتی غالب در کاشی‌های آن شهرت دارد و به همین دلیل به “مسجد صورتی” معروف شده است. استفاده گسترده از کاشی‌های رز صورتی و شیشه‌های رنگی، این مسجد را به یکی از زیباترین بناهای مذهبی دنیا تبدیل کرده است.
ویژگی‌های معماری مسجد نصیرالملک
۱. شیشه‌های رنگی و بازی نور
یکی از شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های مسجد، شیشه‌های رنگارنگ آن در شبستان اصلی است. هنگامی که نور خورشید در ساعات اولیه صبح از این شیشه‌ها عبور می‌کند، فضای داخل مسجد را با طیفی از رنگ‌های زنده و جذاب پر می‌کند و جلوه‌ای رؤیایی و سحرآمیز به وجود می‌آورد.
۲. کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر ایرانی
دیوارها و سقف‌های مسجد با کاشی‌کاری‌های سنتی ایرانی تزئین شده که شامل نقوش گل و بوته، طرح‌های اسلیمی و آرایه‌های هندسی پیچیده است. در این مسجد برخلاف بیشتر مساجد ایرانی، رنگ صورتی و قرمز به‌جای رنگ‌های معمول آبی و فیروزه‌ای غالب است که زیبایی و گرمای خاصی به فضای داخلی بخشیده است.
۳. مقرنس‌کاری‌های باشکوه و تزئینات سقف
سردر ورودی و فضای داخلی مسجد با مقرنس‌کاری‌های هنرمندانه تزئین شده است. این نوع تزئین که از ویژگی‌های معماری ایرانی-اسلامی محسوب می‌شود، به مسجد جلوه‌ای سه‌بعدی و بسیار چشمگیر داده است.
۴. حیاط متقارن و حوض بازتابی
مسجد نصیرالملک دارای حیاطی سنتی با حوضی مستطیل‌شکل در مرکز آن است که توسط طاق‌ها و ایوان‌های متقارن احاطه شده است. این طراحی نه‌تنها حس تعادل و هماهنگی را در معماری بنا تقویت می‌کند، بلکه امکان انعکاس زیبای نمای مسجد در آب حوض را نیز فراهم می‌آورد.
۵. معماری سنتی ایرانی با تأثیرات قاجاری
این مسجد از سبک معماری سنتی ایرانی-اسلامی پیروی می‌کند و شامل:
- ایوان‌های بلند و باشکوه
- گنبدها و قوس‌های پر از جزئیات ظریف
- نقوش گل و گیاه اسلیمی و هندسی
اما استفاده از رنگ‌های خاص و شیشه‌های رنگی، آن را از سایر مساجد ایرانی متمایز کرده است.
اهمیت فرهنگی و معنوی مسجد نصیرالملک
علاوه بر زیبایی هنری، مسجد نصیرالملک اهمیت معنوی عمیقی نیز برای مردم شیراز دارد. این مسجد همچنان به‌عنوان محلی برای عبادت مورد استفاده قرار می‌گیرد و درعین‌حال یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری فرهنگی و تاریخی ایران محسوب می‌شود.
به دلیل افکت‌های نوری بی‌نظیر و طراحی خیره‌کننده‌اش، مسجد نصیرالملک اغلب به “مسجد نور و رنگ” معروف است و یکی از پربازدیدترین بناهای مذهبی جهان به شمار می‌آید.