سطوح LOD (Level of Development) در BIM (مدلسازی اطلاعات ساختمان) یکی از مفاهیم مهم و کلیدی است که در مراحل مختلف طراحی، ساخت، و نگهداری پروژه‌های ساختمانی به‌کار می‌رود. این سطوح به مشخصه‌هایی از مدل‌های دیجیتال اشاره دارند که میزان دقت، جزئیات، و اطلاعات موجود در مدل را در هر مرحله از پروژه نشان می‌دهند. در این مقاله به بررسی سطوح LOD و کاربرد آن‌ها در فرآیند BIM پرداخته می‌شود.
تعریف LOD در BIM
LOD مخفف Level of Development به معنای “سطح توسعه” است و به اندازه جزئیات و دقت مدل‌های BIM در هر مرحله از چرخه عمر پروژه اشاره دارد. این سطوح نشان‌دهنده میزان تکمیل اطلاعات مدل‌ها از جمله هندسه، ویژگی‌ها، و اطلاعات مربوط به اجزای مختلف ساختمان است. به‌طور کلی، LOD به چهار بخش اصلی تقسیم می‌شود که در هر یک، اطلاعات متفاوتی از مدل در دسترس است.
سطوح مختلف LOD در BIM
هر سطح LOD تعریف شده، ویژگی‌ها و مشخصات خاص خود را دارد که به صورت زیر دسته‌بندی می‌شود:
LOD 100 – مفهوم اولیه
در این سطح، مدل‌های BIM شامل اطلاعات کلی و اولیه در مورد ابعاد و موقعیت اجزای اصلی ساختمان هستند. این سطح بیشتر برای بررسی‌های اولیه و ارائه‌ی مفاهیم طراحی استفاده می‌شود. اطلاعات هندسی به‌طور تقریبی است و جزئیات زیادی در آن وجود ندارد.
مثال: مدل‌های عمومی از ساختمان‌ها که تنها به صورت حجم کلی و اندازه‌ها نمایش داده می‌شوند.
LOD 200 – مدل شبه دقیق
در این سطح، مدل به صورت یک مدل عمومی‌تر و تقریباً دقیق‌تر از ابعاد و هندسه اجزا به‌کار می‌رود. اجزای ساختمان مانند دیوارها، درها، پنجره‌ها و سایر تجهیزات به‌صورت جزئی‌تر و مشخص‌تر تعریف می‌شوند. با این حال، هنوز جزئیات دقیق مانند متریال‌ها یا مشخصات فنی وجود ندارد.
مثال: مدل‌هایی که هندسه دقیق‌تری دارند اما اطلاعاتی همچون نوع متریال و جزئیات نصب در آن‌ها وارد نشده است.
LOD 300 – مدل دقیق
در این سطح، مدل‌های BIM شامل اطلاعات دقیق و کامل‌تری از اجزای ساختمان هستند. هندسه‌ها به‌صورت واقعی‌تر و با دقت بالاتری طراحی می‌شوند. همچنین، ویژگی‌های بیشتری مانند نوع مصالح، مقاطع دقیق، و اطلاعات اجرایی در این مدل‌ها گنجانده می‌شود.
مثال: مدل‌هایی که شامل جزئیات اجرایی همچون سیستم‌های تأسیسات، اتصالات و مواد به‌کار رفته در سازه‌ها هستند.
LOD 400 – مدل ساخته شده
این سطح به مدل‌هایی اشاره دارد که تقریباً تمام اطلاعات مربوط به ساخت پروژه را در بر دارند. مدل LOD 400 شامل جزئیات دقیق اجرایی، مشخصات مواد و نحوه نصب اجزای مختلف است. این مدل‌ها برای فرآیند ساخت و تکمیل پروژه به‌کار می‌روند.
مثال: مدل‌هایی که شامل تمام جزئیات فنی، مقاطع اجرایی و شیوه‌های نصب هستند و برای استفاده مستقیم در فرآیند ساخت آماده‌اند.
LOD 500 – مدل تکمیل شده و پایانی
این سطح به مدل‌هایی اشاره دارد که پس از اتمام ساخت پروژه و در مرحله نگهداری و بهره‌برداری قرار دارند. در این سطح، تمامی اطلاعات مربوط به پروژه شامل مستندات اجرایی، اطلاعات نگهداری، و ویژگی‌های تجهیزات در مدل به‌طور کامل درج شده است. این مدل‌ها می‌توانند برای مدیریت بهره‌برداری و نگهداری پروژه مورد استفاده قرار گیرند.
مثال: مدل‌هایی که شامل جزئیات کامل ساختمان پس از تکمیل و در دسترس برای نگهداری و مدیریت پروژه هستند.
اهمیت استفاده از LOD در BIM
استفاده از سطوح LOD در BIM به دلیل مزایای زیادی که در فرآیند طراحی، ساخت و نگهداری پروژه‌های ساختمانی به‌همراه دارد، اهمیت زیادی دارد:
مدیریت بهتر پروژه: LOD کمک می‌کند تا تیم‌های مختلف پروژه (معماران، مهندسان، پیمانکاران، و مدیران پروژه) درک دقیقی از مدل‌های دیجیتال و جزئیات اجرایی پروژه داشته باشند.
کاهش خطاها: با داشتن مدل‌های دقیق و اطلاعات کامل در هر مرحله، احتمال بروز خطاها در ساخت و طراحی کاهش می‌یابد.
کاهش هزینه‌ها: LOD موجب شفافیت بیشتر در مدل‌های BIM و اجرای بهتر پروژه‌ها می‌شود که در نهایت می‌تواند هزینه‌های اجرایی و نگهداری را کاهش دهد.
کاربرد در فرآیند نگهداری: پس از اتمام پروژه، مدل‌های LOD 500 می‌توانند به‌عنوان منابع اصلی برای مدیریت نگهداری ساختمان و تجهیزات استفاده شوند.
اهمیت استفاده از LOD در BIM
سطوح LOD در BIM از ابزارهای حیاتی برای تضمین کیفیت، دقت، و شفافیت در پروژه‌های ساختمانی هستند. با استفاده از این سطوح، امکان پیش‌بینی و مدیریت بهتر پروژه در تمامی مراحل از طراحی تا ساخت و نگهداری فراهم می‌شود. به‌طور کلی، LOD باعث تسهیل فرآیند تصمیم‌گیری و افزایش کارایی در پروژه‌های BIM می‌گردد.